Kolor oczu - tajemnice genetyczne i zdrowotne
Autor: Marta Soczek
Kolor oczu to fascynująca cecha naszej urody. Niebieskie, zielone, brązowe, szare – te odcienie tęczówek nie tylko nadają nam unikalny wygląd, ale również kryją w sobie tajemnice genetyczne i zdrowotne. Co sprawia, że mamy taki, a nie inny kolor oczu i jakie geny są za to odpowiedzialne? Czy kolor oczu może wpływać na zdrowie naszych oczu? Zapraszamy do odkrycia tajemnic, które skrywają nasze oczy.
Od czego zależy kolor oczu człowieka?
Kolor oczu człowieka zależy głównie od ilości i rozmieszczenia pigmentu zwanego melaniną, który znajduje się w przedniej warstwie tęczówki. W tym procesie niemniej ważna jest genetyka, ponieważ barwa tęczówek jest determinowana przez interakcje wielu genów. Czynniki środowiskowe również odgrywają pewną rolę, gdyż kolor tęczówek może zmieniać się w pierwszych latach życia, a na percepcję barwy oczu mogą wpływać warunki oświetleniowe. Niektóre choroby i urazy mogą również zmieniać kolor oczu.
Budowa i funkcje tęczówki oka
Tęczówka to struktura położona między rogówką a soczewką. Pełni kluczową rolę w regulacji ilości światła docierającego do siatkówki poprzez zwężanie i rozszerzanie źrenicy. W warunkach jasnego oświetlenia mięsień zwieracz źrenicy kurczy się, ograniczając ilość światła wpadającego do oka, co chroni siatkówkę przed nadmiernym oświetleniem, natomiast w warunkach słabego oświetlenia to mięsień rozwieracz źrenicy kurczy się, co zwiększa średnicę źrenicy i pozwala na wpuszczenie większej ilości światła do oka.
- Nabłonek przedni - zewnętrzna warstwa tęczówki, zawiera melanocyty
- Zrąb - mięśnie zwieracz i rozwieracz źrenicy, naczynia krwionośne
- Nabłonek barwnikowy - wewnętrzna warstwa, zapobiega przedostawaniu się światła poza źrenicę
Rola melaniny w kolorze oczu: Melanina w oku ma bezpośredni wpływ na kolor tęczówek. Jej ilość i rozmieszczenie decyduje o barwie oczu - większa zawartość melaniny odpowiada za ciemniejszy kolor oczu, takie jak brązowy lub piwny, natomiast mniejsza ilość pigmentu skutkuje jaśniejszymi oczami, takimi jak niebieskie, zielone czy szare.
Genetyka dziedziczenia koloru oczu
Kolor oczu opiera się na dziedziczeniu wielogenowym. Kluczowymi genami są OCA2 i HERC2, regulujące produkcję melaniny. Przykłady dziedziczenia koloru oczu mogą być różne, ale rodzicielskie geny wpływają na kolor oczu dzieci poprzez kombinacje alleli.
Kolory oczu na świecie
Kolory oczu różnią się w zależności od regionu geograficznego i populacji. Brązowe oczy są najczęstsze na świecie, niebieskie często występują w Europie Północnej, zielone głównie w Europie, a szare są rzadkie i występują w Europie Wschodniej i Północnej.
Choroby powiązane z kolorami oczu
Kolor oczu może mieć związek z ryzykiem wystąpienia różnych chorób oczu, takich jak jaskra, zaćma, AMD oraz czerniak oka.