Joanna Wypych Gastrolog - Prehabilitacja: kompleksowe przygotowanie pacjenta
Prehabilitacja jest terminem, który kojarzymy z rehabilitacją, i słusznie. O ile rehabilitacja jest szeregiem działań, które mają za zadanie przywrócić sprawność fizyczną po operacji, o tyle prehabilitacja dotyczy tego, co dzieje się przed zabiegiem operacyjnym lub obciążającym leczeniem. Według definicji, prehabilitacja to kompleksowe działania, które mają na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia pacjenta przed planowanym leczeniem operacyjnym, ale także np. onkologicznym.
Do czynników zależnych od pacjenta, zmniejszających ryzyko powikłań związanych z leczeniem, należą m.in.: dobra sprawność fizyczna, właściwe odżywianie, motywacja, optymalizacja chorób współistniejących, brak aktywnych nałogów.
Samo pojęcie „prehabilitacja”, oddające istotę wczesnej profilaktycznej rehabilitacji, powstało już w latach 40. XX wieku, początkowo dotycząc przygotowań sportowców. Następnie stosowane było jako przygotowanie pacjentów do operacji ortopedycznych, obecnie dotyczy szeroko pojętej chirurgii i onkologii.
Opinie użytkowników
Celem upowszechnienia konkretnych zaleceń prehabilitacyjnych wśród polskich lekarzy, w 2023 r. zostały utworzone i opublikowane polskie „Rekomendacje w zakresie stosowania prehabilitacji, czyli kompleksowego przygotowania pacjenta do zabiegu operacyjnego”.
Obecnie pacjent zakwalifikowany do zabiegu planowego w Polsce, uzyskuje termin operacji za co najmniej kilka tygodni. Jest to czas, który należy przeznaczyć właśnie na działania prehabilitacyjne. Tym bardziej, że wg dostępnych badań optymalny czas prehabilitacji powinien wynosić co najmniej cztery tygodnie, z wydłużeniem do sześciu lub nawet ośmiu tygodni, jeśli pozwala na to choroba podstawowa.
- Wsparcie żywieniowe
- Właściwe ćwiczenia fizyczne
- Wsparcie psychologiczne
- Eliminacja nałogów
Wsparcie żywieniowe jest niezwykle istotne, zwłaszcza w przypadku niedożywionych pacjentów, aby uniknąć powikłań zakaźnych, zaburzeń rytmu serca czy przedłużonego gojenia ran. Właściwe ćwiczenia fizyczne, zgodne z zaleceniami WHO, oraz wsparcie psychologiczne pomagają poprawić wyniki zabiegów chirurgicznych oraz jakość życia pooperacyjną.
Eliminacja nałogów, takich jak palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu, również jest istotna w procesie prehabilitacji, aby zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z operacją.
Podsumowując, ważne jest odpowiednie przygotowanie do operacji, które może znacząco poprawić przebieg leczenia i rekonwalescencję. Konsultacje prehabilitacyjne oraz wsparcie specjalistów w różnych dziedzinach, takich jak żywienie, fizjoterapia czy psychologia, są kluczowe dla sukcesu tego procesu.
Cytując prof. Tomasza Banasiewicza, świetnego chirurga i propagatora prehabilitacji w Polsce: „Operacja jest dla naszego organizmu jak wyprawa w kosmos, i tak jak do wyprawy w kosmos, trzeba się do niej dobrze przygotować”.
dr n.med. Dagmara Bogdanowska-Charkiewicz
Przewodnicząca Sekcji Żywienia Klinicznego i Metabolizmu Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego